Uwagi
Polski Słownik Biograficzny t. 55 str. 37: psb.35689.1
Rafał Gerber, Studenci Uniwersytetu Warszawskiego 1808-1831. Słownik biograficzny (str. 410): Trentowski [Trętowski] Bronisław Ferdynand, Wydział Nauk i Sztuk Pięknych, sekcja Nauki Piękne, wpis 7 IX 1825
Syn Leona, szlachcica, i Marii Karskiej. Utrzymywał się z korepetycji. Mimo starań nie uzyskał stypendium i dopiero w 1827 jako student III r. został przyszły filozof i wybitny pedagog teoretyk stypendystą Uniw. Warsz. jako „odznaczający się pracowitością, zdolnością, który o własnym koszcie sposobi się do stanu nauczycielskiego”, a Rada Uniwersytetu poleciła go jako zasługującego na względy rządu. Studia ukończył w lipcu 1828, egzaminu magisterskiego jednak nie składał z powodu ciągnącego się od 1825 zatargu z prof. Zinserlingiem. W okresie studiów pozostawał pod wpływem K. Brodzińskiego. Po ukończeniu studiów odbył ze swymi byłymi uczniami podróż za granicę na ich koszt, a po powrocie (10 IX 1829) został zastępcą nauczyciela w szkole wydziałowej w Szczuczynie. Na tej posadzie zajmował się literaturą, tłumaczył Narzeczoną z Messyny Schillera i ogłosił w „Pamiętniku Warsz.” rozprawę Eutonia. W czasie powstania służył w kawalerii, początkowo jako ułan, a potem pporucznik. Po upadku powstania studiował w Królewcu, Jenie i Heidelbergu, słuchając Herberta, Fichtego (głównie filozofia), a od 1833 we Fryburgu Badeńskim, gdzie w 1836 zrobił doktorat i osiedlił się na stałe, żeniąc się z córką Humberga, co mu przyniosło indygenat. Pod wpływem prof. K. Damba studiował idealistyczną filozofię niemiecką. W pracy doktorskiej „Grundlage der universellen Philosophie” (1837) sformułował podstawowe zasady tej teorii. Była to druga jego niemiecka praca poza Vorstudien zur Wissenschaft der Natur (1840) przy równoczesnej ożywionej działalności publicystycznej na łamach czasopism poznańskich i warszawskich. Od 1840 wydawał jedynie po polsku swoje podstawowe prace filozoficzne, które mu zjednały znaczną popularność. W 1838-1841 wykładał we Fryburgu. Autor głośnego dzieła Chowanna, czyli system pedagogiki narodowej (Poznań 1842), Myślini, czyli całokształt logiki narodowej (Poznań 1844), Stosunek filozofii do cybernetyki, czyli sztuki rządzenia narodem (Poznań 1843) i wielu innych dzieł. Ponadto był w 1844-1845 redaktorem przeglądu politycznego „Teraźniejszość i Przyszłość”. Do 1846 pozostawał w kręgu programu ideowego Tow. Dem. Pol. W latach następnych obserwuje się uwstecznienie jego poglądów: apoteozę szlachty, wrogów demokracji. Wyrazem tej ideologii są jego dwie prace z 1847-1848, Wizerunki duszy narodowej z końca ostatniego szesnastolecia i Przedborza polityczna. W 1849-1856 chorował ciężko nerwowo. Dopiero pod koniec lat pięćdziesiątych mógł zakończyć swe dzieła, z których najwybitniejszym był wydany pośmiertnie Panteon wiedzy ludzkiej lub panteologia, encyklopedia wszechnauk i umiejętności, propedeutyka powszechna i wielki system filozofii (t. I-III, Poznań 1875-1881), w którym wyłożył swój system filozoficzny w pełni. Trentowski był wyrazicielem „filozofii narodowej”, którą wywodził z ducha polskości. Wychodząc z idealistycznej filozofii niemieckiej, przeciwstawiał się Heglowi. Heglowskiej „triadzie” przeciwstawiał teorię „różnojedni”, głosząc harmonijność i skończoną doskonałość boskiego świata. Podstawowym założeniem jego teorii była zgodność rozwoju natury z prawem określonym przez Boga. Na czoło działania ludzkiego wysuwał wolność, zgodną z rozumem, prawdą, pięknem, miłością i cnotą.
T. szuka podstawy realizacji harmonii społecznej w wartościach etycznych. Polityczne poglądy przedstawił w pracy Stosunek filozofii do cybernetyki. W dziedzinie ideologii społecznej zwalczał konserwatystów (jezuityzm) i radykałów. Był rzecznikiem niezależności, tolerancji, antyklerykalizmu. Poglądy jego zawarte są w Chowannie. Wywołały one ataki kleru i sfer katolickich. W 1859-1860 brał czynniejszy udział w życiu emigracji paryskiej. Był prawdopodobnie masonem, gdyż zalążek przyszłego „Powszechnego Kościoła Ludzkości”, który miał zastąpić Kościół katolicki, widział w lożach wolnomularskich. W 1860 wrócił do Fryburga i tam zmarł.
sw.662073 Rafał Gerber, Studenci Uniwersytetu Warszawskiego 1808-1831. Słownik biograficzny, Ossolineum 1977
|
|
Bronisław Ferdynand Trętowski
(ID: sw.662073)
