„Słownik biograficzny teatru polskiego 1765-1965”, t. I, PWN Warszawa 1973:
PFEIFFER Juliusz (9 V 1809 Kraków - 22 VI 1866 Krzeszowice), aktor, reżyser, dyr. teatruBył synem malarza Jana Nepomucena P. (lub Feifra) i Elżbiety z Rebsamenów. Studiując przez trzy lata prawo, od 1829 występował jednocześnie w t. krak. i uczestniczył w przedstawieniach amatorskich (m.in. z H. Meciszewskim w pałacu Wielopolskich). Wkrótce J. Mieroszewski, nie mogąc sobie poradzić z dyrekcją, odstąpił mu antrepryzę, którą P. prowadził od listopada 1831 do 6 V 1838. W letnich przerwach odwiedził wtedy z zespołem krak.: w 1834 Busko, w 1835 Kielce, Jędrzejów, Busko, Radom, Kielce i Wieluń, w 1836 Kalisz i Kielce, w 1837 Kalisz. Straciwszy 24 000 złp odstąpił t. zrzeszeniu pod kier. Z. Anczyca. Po rocznej przerwie przejął ponownie dyrekcję na ostatni sez. antrepryzy Mieroszewskiego (17 X 1839-7 V 1840). W 1840 Senat WM Krakowa odmówił zawarcia nowego kontraktu z P. Wtedy - ulegając naciskowi rodziny (żony Bogumiły z Wetterichów, poślubionej w 1833, i ciotki, po której miał dziedziczyć) P. porzucił t. i objął posadę rewizora browaru w Warszawie. Z tęsknoty za sceną zachorował jednak na melancholię i na polecenie lekarzy wrócił do swego zawodu. W Kaliszu założył zespół, angażując krak. aktorów, którzy opuścili T. A . Chełchowskiego, i grał z nimi przez lato 1843. Zaangażowany ze swoim zespołem przez H. Meciszewskiego, objął w Krakowie od listopada 1843 funkcję reżysera. W lecie 1844 był kierownikiem zespołu krak. w czasie występów w Poznaniu (5 VI-14 VII), Busku i Solcu (8 VIII-10 IX). W lecie 1845 pełnił tę samą funkcję w Poznaniu (27 V-17 VII), Płocku (1 VIII-19 VIII), Lublinie (23 VIII-7 IX) i Radomiu (14 IX-28 IX). Po ustąpieniu H. Meciszewskiego był reżyserem i faktycznym kierownikiem artyst. t. krak. za dyrekcji J. Mączyńskiego w 1845-48. W tym okresie występował gościnnie we Lwowie (10 XII 1845-2 I 1846) i kierował letnimi wyprawami t. krak,: w 1846 do Częstochowy, Kalisza, Płocka, Łowicza i Lublina, w 1847 do Poznania i Lublina. W maju 1848 występował gościnnie we Lwowie. Od lipca 1848 występował z własnym zespołem na prowincji: w Tarnowie, Nowym Sączu, Rzeszowie, Wieliczce. Od 1 I 1849 do 7 IV 1854 był dyr. t. lwowskiego (od poł. stycznia zastępował go na tym stanowisku Sz. Starzewski).
27 IV 1854 objął ponownie dyrekcję t. krak. i sprawował ją do 28 V 1863. Letnie przerwy między sez. wykorzystywał na wyjazdy do miast nie posiadających stałego teatru. Z tych najważniejsze były pobyty w Poznaniu (1854, 1855, 1857, 1858, 1859). W 1854, oprócz Poznania, odwiedził również Gniezno, Wrześnię, Trzemeszno, Środę, Śrem i Pleszew, w 1855 - Lublin, w 1856 - Kalisz, Wieluń, Płock i Radom, w 1857 - Kalisz, Płock, Radom, Włocławek, Kielce i Łowicz, w 1858 - Kalisz, Sieradz, Łódź, Piotrków, Radom, Kutno, Płock, Suwałki, Łomżę, Lublin, Łęczycę i Kielce, w 1859 - Kalisz, Konin, Kutno, Łęczycę, Płock, Łowicz i Częstochowę, w 1860 - Ojców, Kalisz, Piotrków, Łódź, Konin, Turek, Końskie, Łęczycę, Włocławek, Łowicz, Radom, Kielce, w 1861-Rzeszów, Piotrków, Lwów, Stanisławów i Kołomyję, w 1862 - Tarnów, Tarnopol i Czerniowce. W 1855 występował na czele zespołu krak. na Dolnym Śląsku, we Wrocławiu i w Salzbrunn (obecnie Szczawno), a w maju i czerwcu 1856 w Wiedniu w Theater an der Wien. W 1855 i 1861 planował występy t. krak. w Berlinie, w 1858 zawarł umowę na cykl występów w Pradze, wybierał się nawet do Paryża; żaden z tych projektów nie został jednak zrealizowany. Ok. 1861 zachorował na silny reumatyzm; w ostatnich latach życia był wożony na wózku. W młodości grywał role lekkich amantów. Niektóre z nich, jak np. Gucio („Śluby panieńskie"), przyniosły mu znaczne powodzenie. W późniejszych latach chętnie sięgał po role tragiczne, w których całkowicie zawodził. Niski, pękaty, miał dosyć pospolite rysy, w grze łatwo wpadał w fałszywy patos schyłkowego romantyzmu. Znacznie lepszy bywał w rolach charakterystycznych, takich jak Michonnet („Adrianna Lecouvreur"). Namiętnością P. były role Napoleona, którego grywał w wielu sztukach, specjalnie w tym celu utrzymywanych w repertuarze jego zespołów. Jego działalność była w późniejszych latach ostro krytykowana, zwłaszcza przez S. Koźmiana. Brakowało mu istotnie kultury, jednak w czasach ogólnego zastoju i najsilniejszego naporu germanizacyjnego w Galicji zasłużył się jako dyr. rzutki, ofiarny i wytrwały. Wielkie znaczenie miały jego wyprawy pod zabór pruski do miast nie posiadających wówczas stałego t. polskiego. Zespół krak., wolny w czasie tych wypraw od prób i częstych premier, osiągał wyższy poziom i tym tłumaczą się przychylne oceny, jakich na Śląsku doczekał się również w prasie niemieckiej. Jego wyprawa wiedeńska, w zasadzie udana, była pierwszym pobytem t. pol. na zachodzie Europy.
Juliusz Roman Pfeiffer
(ID: psb.22320.1)
Anna Pfeiffer
?1780-
![[podgląd]](/img/metrskan/206256.jpg){kind=link}
