Jan Nepomucen Michał Kamiński h. Topór (M.J. Minakowski, Genealogia potomków Sejmu Wielkiego)

„Słownik biograficzny teatru polskiego 1765-1965”, t. I, PWN Warszawa 1973:

KAMIŃSKI Jan Nepomucen Michał (16 V 1777 Kutkorz pow. Złoczów - 5 I 1855 Lwów), aktor, reżyser, dyr. teatru
Podawana często w opracowaniach inna data ur. K. - 27 X 1777, jest prawdopodobnie datą jego chrztu. Był prawdopodobnie synem Tomasza i Katarzyny K., prawdopodobnie również stryjecznym bratem - Kaspra K.; mężem => Apolonii K., ojcem => Mieczysława K. Pochodził ze zubożałej rodziny szlacheckiej herbu Topór; ojciec K. był ekonomem majątku hrabiów Łączyńskich. W 1796 ukończył we Lwowie gimn., a następnie studiował na wydziale filoz. Uniw. Lwowskiego. Jako uczeń był już częstym widzem t. niemieckiego we Lwowie. Pierwsze polskie przedstawienia oglądał prawdopodobnie w 1793, zaś w 1793- 94 tłumaczył dla zespołu D. Morawskiego sztuki z niemieckiego. Zasadniczy wpływ na ukształtowanie się zainteresowań teatr. K. miał pobyt we Lwowie w 1795-99 zespołu W. Bogusławskiego. Dostarczał jego zespołowi tłumaczeń i przeróbek sztuk. Podobno często suflował, a także statystował i grał małe rólki. Po wyjeździe Bogusławskiego K. utworzył we Lwowie zespół amatorski i w 1800-03 w pałacu S. Wronowskiego organizował przedstawienia, w których sam także brał udział (działalność przerwał z nakazu władz). W 1803 wyjechał do Kamieńca Podolskiego, gdzie utworzył własny zespół i prowadził do 1805 t. zawodowy, w którym inscenizował, grał, przekładał, być może nawet zajmował się projektowaniem dekoracji. Przełożył i wystawił tu m.in. „Hamleta”, „Makbeta” (z przeróbek niem.), „Medeę”. Z zespołem swym K. występował m.in. w Dubnie, Kijowie i Mińsku Litewskim, a także prawdopodobnie w Minkowicach i Krzemieńcu, a w 1806-09 prowadził stały t. w Odessie. W 1809 wrócił do Lwowa i tu przy współudziale Kaspra K. od 27 V do końca czerwca organizował pol. przedstawienia; 15 VIII tegoż roku dał także jedno przedstawienie w Żółkwi. Patriotyczny charakter tych imprez spowodował, że po powrocie Austriaków zabroniono mu działalności. Zdołał jednak pozostać we Lwowie i od 14 X 1809 organizował dalej, choć nieregularnie, pol. przedstawienia. Z czasem dzięki swoim energicznym zabiegom i poparciu niem. antreprenera F.H. Bulli i gubernatora P. Goessa uzyskał zgodę na osiem przedstawień pol. w miesiącu (potwierdzoną w 1817 pozwoleniem cesarza Franciszka I). W 1811 starał się o dyrekcję t. w Lublinie.
Dyrektorem t. pol. we Lwowie był do 18 III 1842, przy czym samodzielnie kierował sceną do 1830. W 1830-32 był dyr. Tow. Akcyjnego (kierownictwo t. spoczywało w rękach komitetu), w 1832-42 stał na czele Zrzeszenia Aktorów. W 1842-48 był w t. Skarbka reżyserem (w 1843-46 wraz z B. Dawisonem), a w 1849-54, mimo oficjalnego przejścia na emeryturę, zajmował w t. lwow. stanowisko „dramaturga” (zobowiązany był do tłumaczenia sześciu sztuk rocznie). W 1819-24, po śmierci F.H. Bulli, prowadził także t. niem. we Lwowie. Mimo ogromnych trudności w początkowym okresie (przede wszystkim ze strony władz), zdołał utrzymać byt pol. sceny, zwiększając ciągle (od 1814) ilość i regularność przedstawień. Lata 1817-20 przyniosły najwyższy poziom repertuaru i szczytowy rozwój t. lwow. pod jego dyrekcją. Od 1820 borykał się ze stałymi trudnościami finansowymi (mimo to w 1820 odrzucił propozycję objęcia kierownictwa t. krak.). 2 VIII 1822 musiał nawet rozwiązać zespół, ale reaktywował go od 9 XII tegoż roku. Dla poratowania finansów organizował występy t. lwow. w innych miastach, szczególnie w Krakowie, gdzie cieszyły się one dużym powodzeniem. Zespół lwow. pod dyr. K. występował gościnnie: w Krakowie (13 VIII-25 X 1820, 25 VI-12 VIII 1824, 19 VI-31 VIII 1829), Kamieńcu Podolskim (1826), Tarnowie (1827), Stanisławowie (1826 i co roku 1834-39), w Tarnopolu (1839-41) i być może w Kijowie (1822). Z różnorodnych form działalności K. na największe uznanie zasługuje jego działalność jako organizatora i kierownika artyst. t. oraz autora przekładów i przeróbek. Jako dyr. sceny pol. we Lwowie położył ogromne zasługi. Pokonując niezliczone przeszkody (trudności finansowe, niechęć władz, konkurencja t. niem., brak zrozumienia i poparcia ze strony społeczeństwa), dzięki swej niezwykłej energii, pracowitości i inwencji zdołał zorganizować stałą scenę pol. we Lwowie, przekształcił amatorskie zawiązki t. w stałą instytucję na dobrym poziomie artyst., okrzepłą organizacyjnie i umocnioną gospodarczo. Zgromadził i wyszkolił zgrany zespół dobrych aktorów (m.in. J.N. Nowakowski, W. Smochowski, A. Kamińska, J. i A. Benzowie, L. Rudkiewicz, A. Rutkowska, S. Starzewski), który w prawie niezmienionym składzie grał we Lwowie ponad trzydzieści lat. Odznaczał się talentem pedagog., był dobrym nauczycielem młodych aktorów. Stworzył w t. lwow. stały i różnorodny repertuar, reprezentujący wiele kierunków i stylów od oświecenia do romantyzmu. Mimo pewnych ustępstw wobec gustów publiczności, K. wprowadził do repertuaru swego t. wiele cennych pozycji światowego i pol. repertuaru, m.in. „Hamleta”, „Makbeta”, „Zbójców”, „Emilię Galotti”, „Cyda”, „Ludgardę”, „Barbarę Radziwiłłównę” A. Felińskiego, „Powrót posła”, „Spazmy modne”, „Zemstę”, „Karpackich górali”. Sam wiele tłumacząc, dbał o zapewnienie t. dobrego repertuaru. Był pierwszym w Polsce tłumaczem F. Schillera - już w 1816 tłumaczył jego poematy, a w kilka lat potem - „Zbójców”, „Śmierć Wallensteina”, „Don Carlosa"; przekłady te odznaczają się dużymi walorami lit., mniejszą natomiast wartość miały jego przekłady Szekspira - „Hamleta”, „Makbeta”, „Króla Leara”, dokonane z niem. przeróbek. Poważną zasługą K. jest wprowadzenie do t. dramatów Calderona: „Otwarta tajemnica” (1824), „Lekarz swojego honoru” (1827). Ponadto przerabiał prawie cały repertuar z Wiednia i Paryża; zwyczajem oświeceniowym nadawał tłumaczonym sztukom cechy polskości, zachowując tylko fabułę i układ. Wg opinii niektórych badaczy nie napisał samodzielnie ani jednej sztuki, mimo że należał do najpłodniejszych autorów swej epoki. Za samodzielny trudno też uważać „Zabobon”, powstały z inspiracji „Krakowiaków i Górali”. Niemniej sztuki K. zyskały sobie znaczną popularność na wszystkich scenach pol., a przede wszystkim trwały sukces odniósł „Zabobon”. Cieszyły się też dużym powodzeniem: „Helena, czyli Hajdamacy na Ukrainie”, „Twardowski na Krzemionkach”, „Szlachta czynszowa”, „Skalmierzanki”, „Dziwak z uprzedzenia, czyli Staroświecczyzna i postęp czasu”. Do zasług K. należało również udostępnienie t. A. Fredrze (szesnaście premier), a także J. Korzeniowskiemu. Jako aktor do 1830 grał często, później występował już tylko sporadycznie. Znanych dziś jest ponad pięćdziesiąt jego ról. Najwięcej grał z zespołem wędrownym - od Kamieńca po Odessę. Były to takie role jak : Hamlet („Hamlet"), Makbet („Makbet"), Osmond („Osmond, hrabia Convai, czyli Bratobójstwo), Albrecht („Agnieszka Bernauer"), Walery („Łgarz"). We Lwowie występował przeważnie w tragediach i dramatach, w których grał wg opinii współczesnych „z mocą, zapałem, uczuciem, godnością i prawdą” oraz wyraziście oddawał „namiętne wzruszenia, szlachetność, nieszczęście, trwogę, pomieszanie”. Ceniony był m.in. jako Boratyński („Barbara Radziwiłłówna” A. Felińskiego), Regulus („Regulus"). Chętnie jednak obejmował również role komediowe, charakterystyczne. „Grał je wyraziście, a nawet jaskrawo. Częściej stwarzał mocno zarysowane typy niż precyzyjnie wystudiowane charaktery” (B. Lasocka). Do najlepszych jego ról z tego zakresu należały: Foryś („Szlachcic staropolski"), Miller („Człowiek popielaty), Generał („Burmistrz poznański"), Godnicki („Zawstydzeni zazdrośnicy"). Bardzo popularny był w swej granej przez wiele lat, popisowej roli Ekonoma („Zabobon, czyli Krakowiacy i Górale"). Spoza teatr. dorobku K. należy wspomnieć przede wszystkim prace dotyczące zagadnień filoz.-językoznawczych („Czy nasz język jest filozoficzny"?, „Wywód filozoficzności naszego języka"; obie drukowane w „Haliczaninie”, Lwów 1830), które jednak nie wniosły istotnych wartości do nauki. Swoje doświadczenia reżyserskie i aktorskie zawarł w artykule „Myśli o umnictwie dramatycznym” („Haliczanin” t. II, Lwów 1830). Pisał wspomnienia, z których dochowały się jedynie fragm. (przedruk m.in. we „Wspomnieniach aktorów”, Warszawa 1963). W artyst.-lit. życiu Galicji dzięki swemu wszechstronnemu wykształceniu i erudycji był przez wiele lat czołową osobistością, stworzył też pierwsze we Lwowie środowisko artystyczne wokół teatru. Z pracą w t. godził K. działalność dziennikarską; w 1835-48 był redaktorem „Gazety Lwowskiej” i „Rozmaitości”. W 1844 pisywał też podobno do „Gazety Lwowskiej” recenzje teatr., jednak nie podpisywał ich. W 1822 ubiegał się o katedrę języka pol. na Uniw. Lwow., ale nie otrzymał jej, ponieważ nie chciał zrezygnować z prowadzenia teatru. W 1848 brał udział w pracach Rady Narodowej i wyjeżdżał z delegacją pol. do Wiednia.

Jan Nepomucen Michał Kamiński h. Topór (ID: 9.364.148)

śluby i dzieci, wnuki, i do prawnuków

Najbliżsi sławni ludzie (wg kryterium PSB)

Uwagi

Thank you for using
my website Sejm-Wielki.pl

Jan Nepomucen Michał Kamiński h. Topór (ID: 9.364.148)

śluby i dzieci, wnuki, i do prawnuków

Najbliżsi sławni ludzie (wg kryterium PSB)

Uwagi

Thank you for usingmy website Sejm-Wielki.pl

Thank you for using
my website Sejm-Wielki.pl